ประวัติโดยสังเขป
ประวัติความเป็นมาโดยสังเขปของมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย ในพระสังฆราชูปถัมภ์
มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย อาจจำแนกตามระยะเวลาที่ได้พัฒนามาจนถึงปัจจุบัน (พ.ศ. 2549) ได้ 2 ยุค ดังนี้
ยุคที่ 1 : เปิดการเรียนการสอนที่สมาคมส่งเสริมสถานภาพสตรี กรุงเทพ (พ.ศ. 2542 – 2545)
ในปี พ.ศ. 2537 มูลนิธิสถาบันแม่ชีไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์และสมาคมส่งเสริม
สถานภาพสตรี ในพระอุปถัมภ์พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ ได้ดำริร่วมกันในการกำหนดบทบาทและสถานภาพของสตรี ภายใต้โครงสร้าง ความเปลี่ยนแปลงและเงื่อนไขของสังคมที่นับวันจะทวีความซับซ้อนมากขึ้น ทั้งนี้เพื่อให้ความช่วยเหลือสตรีที่ขาดโอกาสและถูกละเลยเอาเปรียบจากสังคม โดยในระยะเริ่มต้นได้ประสานการดำเนินการเพื่อกำหนดสถานภาพของแม่ชีและแสวงหาความร่วมมือในการจัดตั้งสถานศึกษาสำหรับสตรี ที่จัดการศึกษาบนพื้นฐานเฉพาะทางพระพุทธศาสนา
พ.ศ. 2541 องค์กรสตรีทั้งสององค์กร โดยการนำของแม่ชีคุณหญิงกนิษฐา วิเชียรเจริญ
ที่ปรึกษามูลนิธิสถาบันแม่ชีไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์ นายกสมาคมส่งเสริมสถานภาพสตรีฯ ได้ประสานงานขอความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย เพื่อจัดการศึกษาตามความดำริดังกล่าว และสภามหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย ในการประชุมครั้งที่ 12/2541 เห็นชอบโดยจัดตั้งมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย เมื่อวันพุธที่ 25 พฤศจิกายน 2541 (20/2551) ได้มีมติสนับสนุนโครงการและให้เป็นวิทยาลัยในสังกัดมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย จึงถือว่าโครงการจัดสร้างสถานศึกษาสำหรับสตรีนี้เป็นส่วนหนึ่งในแผนการจัดการศึกษาของมหาวิทยาลัย โดยในระยะเริ่มต้นให้เปิดดำเนินการเรียนการสอนในสาขาวิชาพุทธศาสตร์ (Buddhist Studies) ที่สมาคมส่งเสริมสถานภาพสตรี ในพระอุปถัมภ์พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ เลขที่ 501/1 หมู่ 3 ถนนเดชะตุงคะ แขวงสีกัน เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร ภายใต้ชื่อว่า “มหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย”
เมื่อวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2543 เจ้าประคุณสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก ได้ทรงเมตตารับมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัยไว้ในพระสังฆราชูปถัมภ์
ยุคที่ 2 : เปิดการเรียนการสอนที่อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา (พ.ศ. 2545 – 2549)
- สภาวิทยาลัยในการประชุมครั้งที่ 2/2544 เมื่อวันพุธที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2544 (มติที่ 14/2544) สภาวิทยาลัยได้มีมติดังนี้
(1) รับทราบการใช้ชื่อสถานที่ศึกษา
(2) เห็นชอบให้ขยายไปตั้งที่อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา
(3)เห็นชอบให้แต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินการจัดสร้างมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย ในพระสังฆราชูปถัมภ์ และมหาวิทยาลัยได้มีคำสั่งที่ 062/2544 เมื่อวันที่ 3 มีนาคม 2544 เพื่อแต่งตั้งคณะกรรมการการดำเนินการจัดสร้างมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย ในพระสังฆราชูปถัมภ์ และคำสั่งมหาวิทยาลัยที่ 85/2545 (เพิ่มเติม) เมื่อวันที่ 19 เมษายน 2545
(4)ให้มหาวิทยาลัยแต่งตั้งคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งขึ้นคณะหนึ่ง เพื่อจัดทำโครงการพัฒนาวิทยาลัยให้สมบูรณ์ แล้วเสนอสภามหาวิทยาลัยพิจารณาจัดตั้งเป็นหน่วยงานระดับวิทยาลัยตามมาตรา8 (8) แห่งพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย พ.ศ.2540 และบรรจุไว้ในแผนพัฒนาการศึกษามหาวิทยาลัย ฉบับ 9 ต่อไป และมหาวิทยาลัยได้มีคำสั่งที่ 282/2544 ลงวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ. 2544 เพื่อแต่งตั้งคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย ในพระสังฆราชูปถัมภ์ ตามมติสภามหาวิทยาลัย
2.สภามหาวิทยาลัยในการประชุมครั้งที่ 10/2544 เมื่อวันพุธที่ 26 ธันวาคม พ.ศ.2544 (มติที่ 101/2544)สภามหาวิทยาลัยได้มีมติดังนี้
(1) อนุมัติให้จัดตั้ง “มหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย ในพระสังฆราชูปถัมภ์” และดำเนินการทำเป็นข้อกำหนดของมหาวิทยาลัย โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา ตามมาตรา 9 วรรค 1 แห่งพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย พ.ศ.2540
(2)ในระยะเริ่มแรกให้มหาวิทยาลัยใช้เงินนอกงบประมาณบริหารหน่วยงานใหม่นี้ เพื่อจะได้ไม่เป็นภาระผูกพันแก่ทางรัฐบาล ในขณะที่ประเทศอยู่ในภาวะเศรษฐกิจชะลอตัวและมหาวิทยาลัยได้ออกข้อกำหนดมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยว่าด้วยการจัดตั้งส่วนงาน (ฉบับที่2) พ.ศ.2544 ประการ ณ วันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2545
- คณะกรรมการบริหารงานบุคคล ในการประชุมครั้งที่ 3/2545 เมื่อวันพุธที่ 12 มิถุนายน 2545ได้มีมติเห็นชอบให้เสนอแต่งตั้ง พระอริยเมธี รองอธิการบดีฝ่ายกิจกรรมนักศึกษา เป็นผู้รักษาการในตำแหน่งผู้อำนวยการมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย ในพระสังฆราชูปถัมภ์(รูปที่ 1)
ในปี พ.ศ. 2545 นั้น การก่อสร้างอาคารต่างๆ แล้วเสร็จจึงได้ย้ายไปเปิดการเรียนการสอน ณ ที่ 95 หมู่ 7 ตำบลภูหลวง อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา บนเนื้อที่จำนวน 76 ไร่ 82 ตารางวา บริจาคโดยนายเสรี เวชโช จำนวน 57 ไร่ 82 ตารางวา และแม่ชีราตรี ตุรงควัธน์ จำนวน 19 ไร่
ปัจจุบัน พระอุดมธีรคุณ(ภาวัต วิสุทฺเธสโก,แสวงดี) ดำรงตำแหน่ง ผู้อำนวยการมหาปชาบดีเถรีวิทยาลัย (2555-ปัจจุบัน)
